به گزارش کردپرس، وضعیت امنیت در شمال شرقی سوریه همچنان وخیم است زیرا درگیری‌های مداوم، گذار این کشور به دوران ثبات و بهبود را تهدید می‌کند. افزایش فعالیت‌های نظامی، همراه با موجی از دیپلماسی فشرده در داخل و خارج از کشور، توازن قدرتی را که مدت‌ها بر جنگ داخلی سوریه حاکم بود، دچار تحول کرده است.

با ادامه درگیری‌ها در شمال شرق سوریه تحت کنترل کردها، مقامات آنکارا و واشنگتن در حال تقویت مواضع خود در این کشور هستند. هر دو طرف دیپلماسی فشرده‌ای را در پیش گرفته‌اند؛ ترکیه با همکاری شرکای محلی سوری خود، در تلاش است تا نیروهای دموکراتیک سوریه  مورد حمایت آمریکا را وادار به اخراج هم‌پیمانان خود از حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک کند. در نهایت، این مذاکرات برای تأمین امنیت این مرحله از گذار سوریه حیاتی خواهد بود و می‌تواند مسئله کردها را در ترکیه و سوریه حل کرده و زمینه را برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه فراهم کند.

عملیات سپیده‌دم آزادی

در ۳۰ نوامبر 2024 و همزمان با سقوط نظام بشار اسد، ارتش ملی سوریه مورد حمایت ترکیه، عملیات «سپیده‌دم آزادی» را برای اخراج گروه‌های مسلح غیردولتی خارجی و یکپارچه‌سازی سرزمین‌های سوریه آغاز کرد. با این حال، تمرکز اصلی این عملیات بر جداسازی PKK از شاخه سوری آن، یعنی یگان‌های مدافع خلق (YPG) و همچنین نیروهای دموکراتیک سوریه یا (SDF) است.

پس از عقب‌نشینی نیروهای اسد از حلب، آن‌ها مناطق استراتژیک را به SDF تحویل دادند. این آخرین اقدام آن‌ها در همکاری طولانی‌مدت با این گروه در برابر تهدیدات مخالفان یا ترکیه بود. با این حال،  نیروهای دموکراتیک سوریه نتوانست موقعیت خود را در تل رفعت در شمال حلب حفظ کند تا یک گذرگاه در سراسر شمال سوریه ایجاد کند و برای تأخیر در پیشروی ارتش ملی سوریه، مرتکب جنایات جنگی علیه غیرنظامیان شد.

گزارش‌های شاهدان عینی همچنین تخریب زیرساخت‌ها و گلوله‌باران کور را به SDF نسبت می‌دهند. منابع محلی خاطرنشان می‌کنند که ارتش ملی سوریه، علی‌رغم داشتن سوابق نقض حقوق بشر، از این تاکتیک‌ها در درگیری‌های پس از ۸ دسامبر با SDF  کاسته است اما همچنان به نقض جدی حقوق بشر متهم است.

به گفته منابع مطلع، عملیات ارتش ملی سوریه سه مرحله دارد. مرحله اول بر پاکسازی  نیروهای دموکراتیک سوریه از حلب متمرکز بود. این گروه در تل رفعت و محله شیخ مقصود در شهر حلب مستقر شده بود. مرحله دوم شامل عبور از رود فرات و بیرون راندن  نیروهای دموکراتیک سوریه از مناطق عمدتاً عرب‌نشین رقه و دیرالزور به سمت قامشلو بود که جمعیت آن اکثرا کرد هستند.

این مرحله چالش‌برانگیز بود زیرا درگیری‌ها در جبهه‌های مختلف به طور همزمان رخ داد. تاکنون، این عملیات موجب عقب‌نشینی      نیروهای دموکراتیک سریه از منبج شده، اما خطوط درگیری ارتش ملی سوریه در امتداد رودخانه متوقف شده است. در مرحله سوم عملیات، این گروه به دنبال انحلال کامل SDF و YPG، حذف سلطه آن‌ها بر صحنه سیاسی کردهای سوریه و اخراج عناصر خارجی با اهداف تجزیه‌طلبانه به‌ویژه PKK متمرکز است.

SDF  برای مقابله با این عملیات، اقداماتی تدافعی انجام داد تا رود فرات را به یک مرز طبیعی تبدیل کند و با استفاده از نگرانی‌های مشروع کردها درباره اقدامات قبلی ارتش ملی سوریه و آینده نامشخص سوریه، کنترل خود را حفظ کند. مظلوم عبدی (با نام سابق فرهاد شاهین)، فرمانده  نیروهای دموکراتیک سوریه، مذاکرات منطقه‌ای را آغاز کرده و مواضع  این نیرو را در این مذاکرات به‌طور مداوم تغییر می‌دهد و امتیازات تدریجی ارائه می‌کند تا منافع گروهش را پیش ببرد.

ایالات متحده، SDF و  PKK    

از زمان تأسیس SDF، YPG رهبری آن را در دست داشته که بخشی از آن متشکل از نیروهای خود این گروه و عمدتاً از اعضای PKK بوده است. دولت آمریکا PKK را در سال ۱۹۹۷ به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی و در سال ۲۰۰۱ تحت فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ به عنوان یک گروه تروریستی جهانی ویژه معرفی کرد.

با این حال، دولت اوباما تصمیم گرفت YPG را آموزش داده و تجهیز کند و در سال ۲۰۱۵، این گروه SDF را تشکیل داد. این سیاست تحت هدایت برت مک‌گورک اجرا شد که از بودجه‌ای که برای شکست داعش اختصاص داده شده بود، جهت ایجاد ساختارهای اداری برای SDF استفاده کرد. با این حال، این اقدام نگرانی‌های امنیتی عراق و ترکیه را برانگیخت.

دولت ترامپ تلاش کرد این عدم توازن منطقه‌ای را اصلاح کند و استراتژی مک‌گورک را افشا کرد. ترامپ مک‌گورک را برکنار و جیمز جفری را منصوب کرد تا حضور نیروهای آمریکایی را کاهش داده و آن را تحت یک پیمان دوجانبه تنظیم کند و همزمان حمایت مستقیم از گروه‌های مسلح غیردولتی را محدود سازد. جفری وعده داد که کمک‌های نظامی به SDF را محدود کرده و تمرکز خود را بر مسدود کردن مسیر زمینی ایران قرار دهد، اما این تلاش چندان موفق نبود.

منافع ترکیه و تغییر سیاست‌های آمریکا

دیپلماسی اخیر  نیروهای دموکراتیک سوریه شامل تلاش برای مذاکره با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی  پ.ک.ک ، برای خروج تدریجی عناصر این گروه از سوریه بوده است. این روند به موازات مذاکرات آنکارا برای پایان دادن به جنگ گسترده‌تر خود با این گروه در جریان است. ترکیه و آمریکا همچنین مذاکرات خود را با رهبران حزب اتحادیه میهنی کردستان  در عراق تشدید کرده‌اند تا مسئله  پ.ک.ک را حل کند.

تضعیف پ.ک.ک فرصتی برای کردهای سوری از جمله شورای میهنی کردهای سوریه را که مخالف نیروهای دموکراتیک سوریه و اداره خودگردان است، فراهم کرده است. با این حال، فعالیت‌های آن‌ها توسط  نیروهای دموکراتیک سوریه سرکوب شده، رهبرانشان زندانی شده و تحرکاتشان نیز محدود شده است. مذاکرات سال‌ها در جریان بوده اما پس از سقوط بشار اسد شتاب بیشتری گرفته است.

شایعات مربوط به حل‌وفصل درگیری ترکیه و پ.ک.ک لزوماً به معنای انحلال کامل این گروه نیست. حمایت مظلوم عبدی از هرگونه فراخوان عمومی اوجالان برای انحلال  PKK/YPG، می‌تواند مسیر اتحاد کردها و سوری‌ها را هموار کند. با این حال، وضعیت شکننده است و ممکن است برای حذف عناصر خارجی، حداقل ،استفاده از نیروی نظامی از سوی دمشق، آنکارا و بقایای  نیروهای دموکراتیک سوریه لازم باشد.

در نهایت، واشنگتن در این قضیه نقش مهمی ایفا خواهد کرد. رویکرد آتی آمریکا باید شامل پیشبرد سریع دیپلماسی باشد که بر اساس آن، وضعیت موجود را رد کرده، به آینده نگاه کند و بر خروج نیروهای نظامی تأکید داشته باشد. یافتن زمینه مشترک با ترکیه، از جمله مدیریت امنیت سوریه می‌تواند یک پیروزی نسبتاً آسان و مهم برای سیاست خارجی آمریکا باشد.

منبع: نشریه نشنال اینترست آمریکا