به گزارش کردپرس، نشریه اویل پرایس با اشاره به تسهیل اختلافات میان اقلیم کردستان و عراق بر سر نفت و احتمالی ازسرگیری صادرات نفت این منطقه بعد از گذشته دو سال، نوشت: مسکو عملیات در حوزه نفت و گاز خود را در منطقه اقلیم کردستان عراق از سر می‌گیرد تا نفوذ ژئوپلیتیکی از دست‌رفته خود را پس از مشکلاتش در اوکراین و سوریه بازیابد. همزمانغرب در حال افزایش سرمایه‌گذاری در کردستان عراق است تا نفوذ روسیه و چین را مهار کند.عراق تاکنون تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد از منابع نفتی قابل استحصال خود را استخراج کرده است، که فضای قابل توجهی برای افزایش تولید در آینده باقی می‌گذارد.
بر اساس این گزارش، به گفته سرگئی تسیویلیف، وزیر انرژی روسیه، مسکو قصد دارد عملیات در حوزه نفت و گاز خود را در منطقه اقلیم کردستان عراق از سر گیرد. از سال ۲۰۱۷ تا زمان برکناری اجباری بشار اسد از ریاست‌جمهوری سوریه، عملیات گسترده انرژی روسیه در کردستان عراق، نفت و گاز ارزان‌قیمت را برای این کشور تأمین می‌کرد و همچنین بخشی کلیدی از حضور ژئوپلیتیکی آن در جناح غربی خاورمیانه بود. این نفوذ شامل کردستان عراق، بخش‌های وسیعی از عراق تحت کنترل دولت فدرال بغداد، سوریه و در نتیجه، تسلط بر سایر کشورهای منطقه می‌شد.
با توجه به سیاست مشابه چین برای گسترش خضور خود در منطقه، با تمرکز اولیه بر ایران و عربستان سعودی، تلاش‌های مسکو و پکن پس از خروج یک‌جانبه ایالات متحده از توافق هسته‌ای در مه ۲۰۱۸، به ثمر نشست. با این حال، درگیر شدن روسیه در حمله به اوکراین در سال ۲۰۲۲ و برکناری اسد در سوریه، که در بسیاری از موارد تحت هدایت آمریکا و بریتانیا انجام شد، دستاوردهای روسیه و چین را در منطقه تهدید می‌کند. از این رو، ازسرگیری عملیات روسیه در کردستان عراق، یک بازی پرمخاطره در حوزه ژئوپلیتیک و انرژی محسوب می‌شود.
نفوذ گسترده روسیه در کردستان عراق
مسکو از سطح بالای نفوذ خود در کردستان عراق کار را آغاز می‌کند. پس از هرج‌ومرجی که پس از رأی بیش از ۹۰ درصدی مردم کردستان عراق به استقلال در همه‌پرسی سپتامبر ۲۰۱۷ رخ داد، روسیه این زمان را مناسب دید تا از اختلافات برای اهداف خود بهره‌برداری کند. در همان زمان، شرکت نفتی دولتی روس‌نفت سه قرارداد کلیدی امضا کرد که عملاً مالکیت بخش نفت کردستان را در اختیار گرفت:
- روسیه ۱.۵ میلیارد دلار از طریق پیش‌پرداخت فروش نفت به دولت اقلیم کردستان آن را تأمین مالی کرد و قرار بود ظرف سه تا پنج سال آینده بازپرداخت شود.
- این کشور ۸۰ درصد از سهام پنج میدان نفتی بالقوه بزرگ این منطقه را در اختیار گرفت.
- روسیه با سرمایه‌گذاری ۱.۸ میلیارد دلاریدیگر در اقلیم کردستان، ۶۰ درصد از سهام خط لوله حیاتی اقلیم کردستان را در اختیار گرفت تا ظرفیت آن را به یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
کرملین معتقد بود که می‌تواند از این نفوذ برای گسترش حضور خود در جنوب عراق (تحت کنترل دولت فدرال بغداد) استفاده کند. این کار قرار بود از طریق قراردادهای جدید اکتشاف و توسعه نفت و گاز با بغداد انجام شود و همزمان روسیه میانجی‌گری در اختلافات همیشگی میان کردستان عراق و دولت فدرال بر سر تخصیص بودجه از بغداد در ازای صادرات نفت از کردستان را بر عهده بگیرد.
علاوه بر این، روسیه با تعیین درصد پرداخت‌های بودجه به کردستان عراق مخالفت کرد و اصرار داشت که جریان‌های نفتی معلق‌مانده از سپتامبر ۲۰۱۷ به‌طور کامل از سر گرفته نشوند، مگر اینکه هزینه‌های ترانزیت و تعرفه‌های انتقال به روس‌نفت پرداخت شوند. در آن زمان، روس‌نفت سهام ۶۰ درصدی خود را در خط لوله کرکوک-جیحان تثبیت کرده بود.
افزایش سرمایه‌گذاری غرب در کردستان عراق
پس از برکناری اسد در سوریه، علاقه غرب به سرمایه‌گذاری در کردستان عراق افزایش یافته است. پیش‌تر، غرب یکی از حامیان اصلی کردستان بود اما با گسترش نفوذ روسیه در سوریه، حمایت‌هایش کاهش یافت. یک منبع ارشد اتحادیه اروپا به OilPrice.com گفت که سیاست کلی غرب در حال حاضر این است که از طریق سرمایه‌گذاری‌های گسترده، اقلیم کردستان را متقاعد کند که تمامی روابط خود را با شرکت‌های چینی، روسی و ایرانی قطع کند.
یکی از نمونه‌های این همکاری، قرارداد ۲۵ میلیارد دلاری BP با دولت فدرال عراق برای توسعه چهار میدان نفتی بزرگ در کرکوک است. ایالات متحده و اسرائیل نیز به دلایل استراتژیک قصد دارند از کردستان عراق به عنوان پایگاهی برای عملیات نظارتی استفاده کنند.
در مقابل، سیاست کلی روسیه و چین این است که منابع مالی اقلیم کردستان را از طریق توقف صادرات مستقل نفت کاهش دهند و به تدریج بودجه‌های پرداختی از بغداد به اقلیم را به صفر برسانند. یک منبع سیاسی ارشد در مسکو در مصاحبه‌ای با OilPrice.com اظهار داشت:
«عراق یک کشور واحد باقی خواهد ماند و با بیرون راندن غرب از معاملات انرژی، پایان هژمونی غرب در خاورمیانه به فصل نهایی خود نزدیک خواهد شد.»
این هدف به‌طور واضح در ۳ اوت سال گذشته اعلام شد زیرا محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق اعلام کرد که قانون جدید نفت و گاز عراق – که در عمل از بغداد کنترل می‌شود – بر تمامی تولید و سرمایه‌گذاری‌های نفت و گاز در هر دو منطقه دولت فدرال و اقلیم کردستان نظارت خواهد کرد و «عامل مهمی برای وحدت عراق» خواهد بود.
پتانسیل عظیم منابع نفت و گاز کردستان عراق
جدای از مسائل ژئوپلیتیک، کردستان عراق از نظر منابع نفتی پتانسیل بسیار بالایی دارد. تا پیش از افزایش اخیر فعالیت‌های اکتشافی در این منطقه، بیش از نیمی از چاه‌های اکتشافی عراق قبل از سال ۱۹۶۲ حفاری شده بودند که به دلیل محدودیت‌های فنی و قیمت پایین نفت، تعریف چاه تجاری بسیار سخت‌گیرانه‌تر از امروز بود.
بر اساس اطلاعات اولیه، ذخایر نفتی اثبات‌شده اقلیم کردستان حدود ۴ میلیارد بشکه برآورد شده بود اما دولت اقلیم این رقم را بعدها به ۴۵ میلیارد بشکه افزایش داد. با این حال، این عدد نیز ممکن است تخمینی کمتر از میزان منابع واقعی منطقه باشد.
حتی با محافظه‌کارانه‌ترین تخمین‌ها، عراق تا سال ۲۰۱۷ تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد از منابع نفتی قابل استحصال خود را تولید کرده بود، در حالی که این رقم برای کل خاورمیانه ۲۳ درصد بوده است. این رقم برای عراق از آن زمان تاکنون تغییر چندانی نکرده است و انتظار می‌رود که با افزایش فعالیت‌های اکتشافی، ذخایر اثبات‌شده آن به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
از سوی دیگر، تخمین‌های فعلی نشان می‌دهد که ذخایر گاز طبیعی در اقلیم کردستان حداقل ۲۰۰ تریلیون فوت مکعب یا حدود ۵.۶۷ تریلیون متر مکعب است که تقریباً ۳ درصد از کل ذخایر جهانی را شامل می‌شود.
با توجه به این ظرفیت عظیم، به نظر می‌رسد که کردستان عراق در سال‌های آینده به کانون رقابت قدرت‌های جهانی در حوزه انرژی تبدیل شود.
نظر شما